Aprender um novo idioma é sempre um desafio emocionante, especialmente quando se trata de línguas com estruturas e vocabulários bastante diferentes daqueles a que estamos acostumados. O cazaque, uma língua turcomana falada principalmente no Cazaquistão, pode parecer intimidador no início, mas com a abordagem certa, é possível fazer progressos significativos. Hoje, vamos explorar o vocabulário cazaque relacionado à matemática e aos números, uma área fundamental para qualquer estudante de idiomas.
Os Números em Cazaque
Antes de mergulharmos nos termos matemáticos mais complexos, é essencial que dominemos os números básicos em cazaque. Vamos começar com os números de 1 a 10:
1. Бір (bir) – Um
2. Екі (eki) – Dois
3. Үш (üsh) – Três
4. Төрт (tört) – Quatro
5. Бес (bes) – Cinco
6. Алты (alty) – Seis
7. Жеті (zheti) – Sete
8. Сегіз (segiz) – Oito
9. Тоғыз (togyz) – Nove
10. Он (on) – Dez
Agora, vamos aos números de 11 a 20:
11. Он бір (on bir) – Onze
12. Он екі (on eki) – Doze
13. Он үш (on üsh) – Treze
14. Он төрт (on tört) – Quatorze
15. Он бес (on bes) – Quinze
16. Он алты (on alty) – Dezesseis
17. Он жеті (on zheti) – Dezessete
18. Он сегіз (on segiz) – Dezoito
19. Он тоғыз (on togyz) – Dezenove
20. Жиырма (zhiyrma) – Vinte
Para os números maiores, a estrutura segue um padrão lógico. Por exemplo, trinta é “отыз” (otyz), quarenta é “қырық” (qyryq), cinquenta é “елу” (elu), sessenta é “алпыс” (alpys), e assim por diante.
Operações Básicas
Conhecer os números é apenas o primeiro passo. Para realmente dominar o vocabulário matemático, precisamos entender como expressar operações básicas em cazaque. Aqui estão algumas das operações mais comuns:
1. Adição (қосу – qosu):
– Mais (плюс – plus)
– Exemplo: 3 + 2 = 5 (үш плюс екі тең бес – üsh plus eki teng bes)
2. Subtração (азайту – azaitu):
– Menos (минус – minus)
– Exemplo: 5 – 2 = 3 (бес минус екі тең үш – bes minus eki teng üsh)
3. Multiplicação (көбейту – kóbeitu):
– Vezes (көбейту – kóbeitu)
– Exemplo: 4 x 2 = 8 (төрт көбейту екі тең сегіз – tört kóbeitu eki teng segiz)
4. Divisão (бөлу – bólu):
– Dividido por (бөлінген – bólingen)
– Exemplo: 8 ÷ 2 = 4 (сегіз бөлінген екі тең төрт – segiz bólingen eki teng tört)
Termos Matemáticos Avançados
Além das operações básicas, há muitos outros termos matemáticos que podem ser úteis para um aluno de cazaque. Vamos explorar alguns deles:
1. Frações (бөлшектер – bólshékter):
– Meio (жарты – zharty)
– Um terço (үштен бір – üshte bir)
– Um quarto (төрттен бір – tórtten bir)
2. Decimais (ондық бөлшектер – ondyk bólshékter):
– Ponto decimal (ондық нүкте – ondyk nükte)
– 0.5 (нөл бүтін оннан бес – nól bütin onnan bes)
– 0.25 (нөл бүтін жүзден жиырма бес – nól bütin zhüzden zhiyrma bes)
3. Porcentagem (пайыз – payyz):
– 50% (елу пайыз – elu payyz)
– 25% (жиырма бес пайыз – zhiyrma bes payyz)
4. Potências (дәрежелер – dárezhéler):
– Quadrado (квадрат – kvadrat)
– Cubo (куб – kub)
– Exemplo: 2^3 = 8 (екінің кубы сегізге тең – ekinin kuby segizge teng)
5. Raízes (түбірлер – túbirler):
– Raiz quadrada (квадрат түбір – kvadrat túbir)
– Raiz cúbica (куб түбір – kub túbir)
– Exemplo: √16 = 4 (он алтының квадрат түбірі төртке тең – on altynyn kvadrat túbiri tórtke teng)
Geometria
A geometria é um ramo fundamental da matemática que lida com formas, tamanhos e propriedades do espaço. Aqui estão alguns termos geométricos em cazaque:
1. Linha (сызық – syzyq)
2. Ângulo (бұрыш – búrysh)
3. Triângulo (үшбұрыш – üshbúrysh)
4. Quadrado (шаршы – sharshy)
5. Retângulo (тіктөртбұрыш – tik-tórtbúrysh)
6. Círculo (шеңбер – shengber)
7. Diâmetro (диаметр – diametr)
8. Raio (радиус – radius)
9. Perímetro (периметр – perimetr)
10. Área (аудан – audan)
Exemplos de frases:
– O perímetro do triângulo é a soma dos três lados. (Үшбұрыштың периметрі үш жағының қосындысы – üshbúryshtyn perimetri üsh zhagynyn qosyndysy)
– A área do quadrado é igual ao lado ao quadrado. (Шаршының ауданы жағының квадратына тең – sharshynyn audany zhagynyn kvadratyna teng)
Álgebra
A álgebra é outra área crucial da matemática, especialmente útil em níveis mais avançados de estudo. Aqui estão alguns termos importantes:
1. Equação (теңдеу – tengdeu)
2. Variável (өзгермелі – ózgermeli)
3. Coeficiente (коэффициент – koeffitsient)
4. Termo (мүше – múshe)
5. Polinômio (көпмүшелік – kópmúshelek)
6. Sistema de equações (теңдеулер жүйесі – tengdeuler zhúyési)
Exemplo de frase:
– Resolver o sistema de equações. (Теңдеулер жүйесін шешу – tengdeuler zhúyésin sheshu)
Estatística
A estatística é essencial para a análise de dados e tomada de decisões baseada em dados. Vamos ver alguns termos básicos:
1. Média (орташа – ortasha)
2. Mediana (медиана – mediana)
3. Moda (мода – moda)
4. Variância (дисперсия – dispersiya)
5. Desvio padrão (стандартты ауытқу – standartty auytqu)
Exemplo de frase:
– A média dos números é 5. (Сандардың орташа мәні беске тең – sandardyn ortasha máni beske teng)
Conclusão
Dominar o vocabulário matemático em cazaque pode parecer uma tarefa árdua, mas com prática e persistência, você pode se tornar proficiente. Este guia fornece uma base sólida para começar. Lembre-se de que a prática constante e a aplicação dos termos em contextos reais são essenciais para o aprendizado eficaz. Boa sorte e bons estudos!